Italische Sprachen

Di idalische Sprooche sìn e Ùndergrùppe vù de ìndogèrmanische Sprooche. Dass si – wie friehner vermüetet worre isch – mìt de keltische Sproochfamììlie nööcher verwandt sìn, isch bìsheer nò nìt noochgwììse.

Ìm Alterdùùm, bevoor s Latinisch, wùù sälber zù de idalische Sproochfamììlie ghöört, di andere Sprooche ùs derre Grùppe zrùckdrängt hät, sìn sälli ùf de idaliänische Halbìnsle ùn ùf Sizilie gschwätzt worre. Wänn si ussgstorbe sìn, cha nìt genau bstìmmt werre, di meiste sìn abber wohl ìn de Antike ùn no voor de Zittwändi verschwùnde. Ùs em Latin hän sich deno di hǜtige romanische Sprooche entwìckelt.

Schrìftligi Züügnìss vù de idalische Sprooche gìt's ìn größere Mänge nùme vùm Latin, em Oskisch ùn em Ùmbrisch. Vù de andere sìn nùme no weenigi chùrzi Ìnschrìfte ǜǜbrig.

Ìn de Sproochwǜsseschaft sìn mìt em Begrìff „idalischi Sprooche“ nìt öbbe alli Sprooche gmeint, wùù ìm alterdǜǜmlige Idalie gschwätzt worre sìn, sùndern nùme zwei Grùppe devùù; sälli sìn sälber no ìn vili Ùndergrùppe ùn Dialäkt ùnderdeilt gsìì. De Grooßdeil vù de Sprooche cha nìt genau züegordnet werre, wiil si z weenig bezüügt sìn; nùme fǜr d'Namesgäber vù de beide Ùndergrùppe cha d'Züeordnig mìt Sicherheit gsait werre. Di beide Ùndergrùppe existiere drùm, wiil s Latinisch ùn s Faliskisch ùf de eine ùn s Oskisch ùn s Ùmbrisch ùf de andere Sitte äng mìtenand verwandt sìn.

Bim Messapisch, wùù z Apulie gschwätzt worre isch, hät's sich ùm e illyrische Dialäkt ghandelt; Veneetisch isch wohrschints e eigene Zwiig ìnnerhalb vù de ìndogèrmanische Sprooche gsìì. Lepontisch hät zù de festlandkeltische Sprooche ghöört.

Ìn de Antike hät's z Idalie usserdèm no Sprooche gee, wùù nìt zù de ìndogèrmanische Sproochfamììlie ghöört hän, wie s Edrùskisch ùn s Rätisch, wù beid zu de tyrsenische Sprooche ghööred.

Ùnder de moderne idalische Sprooche verstoht mer sälli, wùù vùm Vulgärlatin abstamme. Si werre voor allem z Idalie, Frankriich, Spanie, Portugal, Rumänie ùn Sǜǜd- bìs Mìttelameerika gschwätzt.